Utah, Mormoni, Amisze

Kazdy gdzies tam slyszal ze amerykanski stan Utah to glowna siedziba Mormonow. Ale po glebszym zastanowieniu szybko sie okazuje ze po pierwsze nasze polskie wyobrazenia na temat Mormonow sa mocno oddalone od prawdy, a po drugie Mormoni myla sie nam czasem z inna interesujaca i  egzotyczna dla nas grupa religijna mieszkajaca praktycznie tylko w USA, czyli Amiszami.

Takze, gwoli wyjasnienia, w kilku slowach i w wielkim uogolnieniu, o Amiszach i Mormonach.

Amisze:

Społeczności amiskie zyja w bardzo tradycyjny sposob, rezygnujac z wielu  osiągnięć techniki i cywilizacji. Częstą jezdza bryczka, samochod posiadaja jedynie na wypadek emergency, zyja z pracy rak wlasnych:uprawiania roli, zwierzat domowych, wytwarzania mebli.
W  Michigan, ktore bylo moim pierwszym domem w USA, byla nieduza spolecznosc Amiszow, To właśnie u nich mozna bylo kupic wiejskie jajka przy drodze, sprzedawane wprost z turystycznej lodówki.



Raz nawet przypadkiem trafilam na taka farmę,z jednym gruchotem na podjeździe, bryczka, i panem gospodarze w kapeluszu i szelkach.

Podczas niejednej  podrozy przez Stany, natknelismy sie kilka razy na grupki pan i dziewczyn amiskich w tradycyjnych sukienkach i nieodłącznym czepku.

 Historycznie, Amisze to chrzescijanska wsponota protestancka wywodzaca sie ze Szwajcarii, a  najwieksza spolecznosc zyje w Pensylwani. Na mapce widac ze spolecznosci Amiske dominuja na wschodnim wybrzezu i w Polnoncyh stanach.

Bardzo ciekawym wgladem w ich kulture jest powiesc Jodie Picoult Swiadectwo Prawdy (Plain Truth)- ja sie nie moglam oderwac, ale ja w ogole Jodie Picoult uwielbiam. Dla fanow realit show: 3-4 lata temu telewizja TLC wyprodukowala  "Breaking Amish" - reality show o Amiszach ktorzy chcieli wyrwac sie ze wspolnoty i tradycyjnego stylu zycia. Show przetrwalo tylko dwa sezony...https://www.tlc.com/tv-shows/breaking-amish/

Mormoni:

60% mieszkancow Stanu Utah to wyznawcy religii Mormonskiej. Jest  to teoretycznie odlam chrzescijanstwa, przynajmniej wedlug samyh czlonkow tej religii, natomiast nie koniecznie wedlug reszty swiata...Reszta swiata o Mormonach wie glownie to, ze praktykuja wielozenstwo, co mija sie mocno z prawda, bo zostalo zniesione w 1895r. (zdarzaja sie oczywiscie wyjatki, ale w odlamach glownego nutru i w malych spolecznosciach). Pomimo konca kultury wielozenstwa, dla Marmonow nadal bardzo wazne jest posiadanie licznej rodziny: Utah plasuje sie najwyzej na liscie wsrod innych Stanow USA pod wzgledem liczby narodzin, ale takze pod wzgledem liczby osob ktore ukonczyly szkole srednia...

Na zdjeciach Swiatynia Mormonska w St, George, mieszcie na poludniu stanu, prawie na granicy z Arizona. My mialysmy okazje tylko spojrzec przejezdzajac przez miasto: po pierwsze swiatynia zdecydowanie robi monumantalne wrazenie z zewnatrz i z dalek; po drugie: nie-mormoni nie maja tam wstepu...

Poza obecnoscia swiatyn mormonskich w wiekszych czy mniejszych miastach, turysta w Utah nie poczuje specjalnie obecnosci Mormonow. Nie  zachowuja sie w inny sposob, nie wygladaja inaczej. Poniewaz Mormonii tradycyjnie nie pija alkoholu ani nie nie pala tytoniu,  glownym i najbardziej zauwazylnym dla turysty przykladem wplywu tej religii na caly stan sa restrykcyjne prawa sprzedazy alkoholi. Obecnie w normalnych godzinach otwarcia sklepow mozna nabyc piwo i wino prawie wszedzie, Restauracje musza posiadac specjalna licencje na podawanie alkoholu przy barze, nie w formie towarzyszacej posilkowi, co oczywiscie ogranicza liczbe takich przybytkow.

Zakup wysokoprocentowego drinka to jak bieg przez plotki. Licencje posiadaja tylko tzw "private clubs" do ktorych wstep jest tylko dla czlonkow. Na szczescie "private" tutaj jest rozumiane dosc luzno, i wiele z tych przybytkow oferuje czlonkostwo praktycznie kazdemu, za nie zawrotna kwote:  $5 na dwa tygodnie... lub $30 na rok. Slowem, przy cenie drinka od $7 w gore, da sie zniesc, jak komus zalezy.

My sie zadowolilysmy winem, ktore pomimo ze bylo dostepne w prawie kazdym sklepie spozywczym, my kupilysmy prosto z Winiarni nad rzeka Colorado Moab Castle Creek Winery.


Wiecej info:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Amisze
https://pl.wikipedia.org/wiki/Mormoni#Mormoni_na_.C5.9Bwiecie_i_w_Polsce
https://www.mormon.org/?gclid=CjwKEAjwse7JBRCJ576SqoD7lCkSJABF-bKu7LpQx6SdOkTDGsXHhrHz05gJb0txD3PmnWJeaenzvhoCCnbw_wcB&cid=99115305&s_kwcid=AL!3737!3!173485687358!p!!g!!church%20of%20mormon&ef_id=V81s@gAAAOaZUyAX:20170610193914:s